Te veel macht?
09-05-2017
Onlangs werd bekend dat Apple in 2015 heeft gedreigd de app van taxibedrijf Uber helemaal uit de App Store te gooien. Vanwege overtreding van privacyregels. Dat zou een geweldige klap zijn geweest voor Uber. Het bericht zette me nog eens aan het denken over de enorme macht van een aantal internetgiganten. Bedrijven als Apple, Facebook en Google.
De App Store is een van de belangrijkste platforms ter wereld voor apps. Als Apple besluit je app daar niet meer aan te bieden, kunnen veel bedrijven wel opdoeken. En niet alleen van een klein bedrijf kan dan het businessmodel in een klap volkomen worden weggevaagd, maar ook een gigant als Uber ontkomt daar niet aan. De totale waarde van Uber wordt geschat op - in euro’s omgerekend - € 65 miljard. Bij investeringsrondes haalde het bedrijf in totaal € 12,5 miljard op. Bij onder meer de Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs, vermogensbeheerder Blackrock en Jeff Bezos, de topman van Amazon. Die investeerders zouden toch raar opkijken als de forse bedragen die ze hebben geïnvesteerd in Uber door een oekaze van Apple opeens in waarde zouden verschrompelen. Dat geeft dus de gigantische macht van Apple eens te meer weer.
Spotify
En dit is niet alleen maar een theoretische kwestie. Apple heeft bijvoorbeeld vorig jaar een update voor de Spotify app afgekeurd, omdat hij niet goed gebruik zou maken van een betaalsysteem van de App Store. Voor Spotify zijn de gevolgen dan gigantisch. Het verdienmodel van het bedrijf draait immers om de muziekapp. Volgens Spotify was het bovendien puur machtsmisbruik van Apple. Door de Spotify-app vanwege oneigenlijke redenen te weigeren, zou het bedrijf zijn eigen muziekdienst Apple Music een betere positie in de markt geven. Apple zou bovendien structureel app-ontwikkelaars die concurreren met Apple-diensten het vuur aan de schenen leggen. Omdat de App Store zo belangrijk en groot is, geeft dat Apple volgens Spotify Apple een unieke en te grote machtspositie.
Maar ook een andere bekende Amerikaanse techgigant is natuurlijk bijzonder machtig: Google. Misschien kun je dit wel het machtigste bedrijf ter wereld noemen. Google bepaalt namelijk hoe makkelijk je als bedrijf op het internet gevonden wordt. En vindbaarheid op internet is in deze tijden natuurlijk geen ‘grapje’ meer. Online shoppen en online transacties doen groeit als kool. Hele bedrijfstakken, zoals de reiswereld, zijn inmiddels vrijwel helemaal digitaal geworden. Neem een bedrijf als het van oorsprong Nederlandse Booking.com. Als zij door aanpassingen van Google opeens beduidend lager in de zoekresultaten komen te staan, kun je gelijk vele miljoenen van de waarde van het bedrijf afboeken.
Verweer Google
Het verweer van Google als het gaat om de machtspositie is telkens: de concurrentie kan toch ook online klanten werven. Maar daar is wel wat op af te dingen vind ik. En dat vind ik niet alleen. Zo worden bijvoorbeeld de zoekresultaten die Google levert steeds beter aan de hand van steeds meer persoonlijke gegevens over de gebruiker. Als mensen behalve de zoekmachine ook e-mail, een browser en een kaartendienst van Google gebruiken, kunnen nog nauwkeuriger profielen worden opgebouwd. Om de resultaten nog relevanter te maken. Dat maakt het voor nieuwe toetreders een stuk lastiger om gebruikers en adverteerders aan te trekken. Ook voor nieuwe technologieën als de zelfrijdende auto zijn data zeer belangrijk. Dat geeft grote bedrijven als Google en Facebook – die een schat aan data hebben – dan ook daar weer gelijk een voorsprong. Bovendien kunnen bedrijven als Apple, Facebook en Google door hun enorme kasposities makkelijk kleinere concurrenten overnemen.
Beperking van macht
Te grote machtsconcentratie bij bedrijven is niet wenselijk vanuit het perspectief van de industrie, de overheid en van consumenten. Want de kern van het kapitalistische systeem is toch: concurrentie. Concurrentie leidt uiteindelijk tot betere producten en diensten en betere prijzen. Concurrentie dwingt ondernemers ook tot innovatie. We zijn dus uiteindelijk allemaal gebaat bij een maatschappij waarin open geconcurreerd wordt. Daarom kun je erop rekenen dat er vroeg of laat wordt ingegrepen bij te grote machtsconcentraties van bedrijven. Ik verwacht dan ook dat de macht van bedrijven als Apple, Google en Facebook uiteindelijk wel beperkt zal worden. Wie de eerste stap zet is wat mij betreft minder relevant. Er zijn in ieder geval genoeg mogelijkheden om ervoor te zorgen dat de macht van bedrijven als Apple, Google en Facebook niet te groot wordt. Dat is uiteindelijk in ons aller belang.
Robert Schuckink Kool, Bright New World